Μονοπάτια του Αποκόρωνα (Διαδρομή 6)

Μέρος Α:  5,5 χλμ, εκτιμώμενος χρόνος 2ω 10΄

Βάμος - Ντουλιανά - Γαβαλοχώρι

Η περιοχή του κεντρικού Αποκόρωνα είναι γνωστή για την έμφαση που δίνει σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού, με κυριότερη τον αγροτουρισμό. Προσελκύει ετησίως μεγάλο αριθμό επισκεπτών, ενώ πολλοί είναι οι ξένοι υπήκοοι που έχουν επιλέξει να εγκατασταθούν εδώ προσωρινά ή και μόνιμα. Το κοινό αυτό προτιμά τις ήπιες πεζοπορίες, συνήθως σε αγροτικούς δρόμους μεταξύ χωριών ή στα περίχωρά τους. Εν προκειμένω η Διαδρομή 6 επιχείρησε να συνδέσει τα κυριότερα από αυτά τα χωριά με μια κυκλική διαδρομή που θα έχει αφετηρία και τέλος τον Βάμο, ιστορική έδρα του Δήμου Αποκορώνου.

Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, ο Βάμος ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα μ.Χ., λίγο αφού εξόριστοι Άραβες από την Ανδαλουσία κατέλαβαν την Κρήτη. Το χωριό παρέμεινε στην αφάνεια κατά τη Βενετοκρατία, αλλά λόγω της στρατηγικής του θέσης το 1867 έγινε έδρα του Νομού Σφακίων και τα επόμενα χρόνια χτίστηκαν σε αυτό αρκετά δημόσια κτήρια, όπως το Διοικητήριο (Σεράγιο), ο στρατώνας (κουμεσιώνας ή κισλάς), αποθήκες, δεξαμενές και σχολεία. Η Διαδρομή 6 ξεκινάει από την κεντρική (πάνω) πλατεία του Βάμου και σας οδηγεί στην παλιά γειτονιά του, περνώντας από το Καλντερίμι, έναν παλιό λιθόστρωτο δρόμο, το Παρθεναγωγείο και πλήθος παλιά σπίτια και εκκλησίες.

Αφού περιηγηθείτε την παλιά γειτονιά, στρίψτε δεξιά (ανατολικά) και αναζητήστε τον επαρχιακό δρόμο Βάμου-Καλυβών, ακολουθώντας τον προς τα βόρεια για 800 μέτρα. Αφού βγείτε από το χωριό, στρίψτε δεξιά σε μια διχάλα στη θέση Μακρέ Πεζούλα, μερικά μέτρα πιο πάνω ξανά δεξιά (βορειοανατολικά) στην πρώτη διασταύρωση και ξανά δεξιά στην επόμενη, ακολουθώντας τον κύριο δρόμο. Στο τέλος του, περίπου 750 μέτρα από τον επαρχιακό δρόμο, στρίψτε αριστερά και παρακάτω ξανά αριστερά σε ένα κατηφορικό μονοπάτι, το οποίο περνάει δίπλα από μια μικρή πέτρινη καλύβα (κούμο). Συνεχίζοντας σε αυτό το μονοπάτι, περίπου 700 μέτρα πιο κάτω θα βγείτε ξανά σε άσφαλτο, όπου θα στρίψετε αριστερά (δυτικά) και μετά από 140 μέτρα δεξιά (βόρεια) προς τη Λειβαδούρα, ένα ξέφωτο σε λόφο απέναντι από τα Ντουλιανά. Από εδώ μπορείτε να κατηφορίσετε προς το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Ριγολόγου (400 μέτρα) και να συνεχίσετε δυτικά (και ανηφορικά) προς τα Ντουλιανά (300 μέτρα), ή να ακολουθήσετε το μονοπάτι προς τα ανατολικά, προκειμένου να βγείτε στο Γαβαλοχώρι (1,9 χλμ).

Το Γαβαλοχώρι είναι ένας όμορφος παραδοσιακός οικισμός που χτίστηκε στον μυχό που σχηματίζουν τα υψώματα του Βάμου και του Κεφαλά. Πήρε το όνομά του από τη βυζαντινή οικογένεια των Γαβαλάδων, μία από τις δώδεκα που εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη τον 12ο αιώνα και έμειναν γνωστές ως «αρχοντόπουλα». Το χωριό διατήρησε τη σημασία του κατά τη Βενετοκρατία και την Τουρκοκρατία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε συμμετείχε ενεργά στους εθνικούς αγώνες για την απελευθέρωση. Κατά την τελευταία φάση της επανάστασης του 1821 το χωριό έγινε προσωρινά έδρα του «Κρητικού Συμβουλίου», ενώ μετά το 1893 αρκετοί ντόπιοι μυήθηκαν στην αδελφότητα που εξελίχθηκε στη Μεταπολιτευτική Επιτροπή. Ένα από τα πρώτα κτήρια που θα συναντήσετε μπαίνοντας στο Γαβαλοχώρι από τα δυτικά είναι ο εντυπωσιακός ναός του Αγίου Σέργιου, ενώ στη συνέχεια θα δείτε το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο φιλοξενεί εξαιρετικά δείγματα λαϊκής τέχνης, υφαντά, έπιπλα, όπλα και πίνακες ζωγραφικής, ενώ στεγάζεται σε κατοικία και σε ελαιοτριβείο που έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Λίγο μετά το μουσείο θα περάσετε από την πλατεία Πλατανάκι, καταλήγοντας στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου υπάρχει ένα μνημείο για τους πεσόντες στους εθνικούς αγώνες, τον ντόπιο πολιτικό και οπλαρχηγό Κωνσταντίνο Μαλινό και το κοπανέλι, μια παραδοσιακή τέχνη κατασκευής δαντέλας.

Από το Γαβαλοχώρι μπορείτε να επιστρέψετε στον Βάμο ακολουθώντας το ανηφορικό μονοπάτι που περνάει από τις εκκλησίες του Αγίου Φανουρίου και του Αγίου Μάμα (2,5 χλμ), ή να συνεχίσετε το Μέρος Β της Διαδρομής 6, μέσα από το Ξηροστέρνι και τη Λιτσάρδα.